શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે જો બાળક આકાશમાં ઉડતા વિમાનમાં જન્મે છે, તો આ કિસ્સામાં તે બાળકનું જન્મસ્થળ અને નાગરિકતા શું હશે? આ વાત કહેવી ખૂબ જ સરળ લાગે છે, પરંતુ મામલો થોડો જટિલ છે.
સૌ પ્રથમ, આપણે એ સ્પષ્ટ કરી દઈએ કે, ભારતમાં 7 મહિના કે તેથી વધુ સમય સુધી ગર્ભવતી કોઈપણ મહિલાને હવાઈ મુસાફરી કરવાની મંજૂરી નથી, પરંતુ કેટલાક ખાસ કિસ્સાઓમાં તેને મંજૂરી છે.
આવી સ્થિતિમાં, જો કોઈ મહિલા ભારતથી અમેરિકા જતા વિમાનમાં બાળકને જન્મ આપે છે, તો બાળકના જન્મ પ્રમાણપત્રમાં નોંધાયેલ જન્મ સ્થળ શું હશે અને તેની નાગરિકતા શું હશે? તે સૌથી મોટો પ્રશ્ન છે.
આવા કિસ્સાઓમાં, સૌ પ્રથમ એ જોવાનું રહેશે કે, બાળકના જન્મ સમયે વિમાન કયા દેશની સરહદ ઉપર ઉડાન ભરી રહ્યું છે. બાળકના જન્મના પુરાવાને લગતા દસ્તાવેજો ઉતરાણ બાદ તે દેશની એરપોર્ટ ઓથોરિટી પાસેથી લઈ શકાય છે.
આ દરમિયાન બાળકના જન્મ પ્રમાણપત્રમાં તે જ દેશનું નામ લખવામાં આવશે જેમાં બાળકનો જન્મ થયો છે. જો કે, બાળકને તેના માતાપિતાના દેશની નાગરિકતા મેળવવાનો પણ અધિકાર છે.
ઉદાહરણ તરીકે, જો પાકિસ્તાનથી અમેરિકા જતું વિમાન ભારતીય સરહદ પરથી પસાર થઈ રહ્યું છે. આ સમય દરમિયાન વિમાનમાં બાળકનો જન્મ થાય છે, તો આવા સંજોગોમાં બાળકનું જન્મ સ્થળ ભારત ગણવામાં આવશે અને તે બાળક તેના માતા -પિતાના દેશની નાગરિકતા તેમજ ભારતની નાગરિકતા મેળવી શકે છે. જોકે, ભારતમાં બેવડી નાગરિકતાની જોગવાઈ નથી.
આવો જ એક કિસ્સો અમેરિકામાં સામે આવ્યો હતો
થોડા વર્ષો પહેલા અમેરિકામાં પણ આવો જ એક કિસ્સો સામે આવ્યો હતો. નેધરલેન્ડની રાજધાની એમ્સ્ટરડેમથી અમેરિકા માટે વિમાન ઉપડ્યું. જ્યારે વિમાન એટલાન્ટિક મહાસાગર પ્રદેશમાં પહોંચ્યું ત્યારે એક મહિલા પ્રસૂતિમાં ગઈ અને તેણે એક સ્વસ્થ બાળકીને જન્મ આપ્યો.
જોકે, બાદમાં માતા અને બાળકને અમેરિકાની મેસેચ્યુસેટ્સ જનરલ હોસ્પિટલમાં લઈ જવામાં આવ્યા હતા. યુવતીનો જન્મ યુએસ બોર્ડરમાં થયો હતો, તેથી તેને યુએસ અને નેધરલેન્ડ બંનેની નાગરિકતા મળી.
નોંધ: વિમાનમાં જન્મેલા બાળકોની નાગરિકતા અંગે દરેક દેશમાં અલગ અલગ નિયમો છે. તેમજ, ઘણા દેશોમાં આવી કોઈ જોગવાઈ નથી.
